นาฎศิลป์

ประวัติความเป็นมาของมโนราห์

สำหรับประวัติมโนราห์โดยคร่าวๆถ้าว่าด้วยหลายๆคนที่เรียนรำมโนราห์มาหรือเรียนมาสายทางด้านศิลปวัฒนธรรมก็จะรู้ว่ามโนราห์ได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียซึ่งเป็นวัตนะธรรมที่เกี่ยวกับการแสดงพื้นบ้านของภาคใต้ ได้สันนิษฐานว่าเป็นการแสดงของอินเดียซึ่งนำเข้ามาตั้งแต่สมัยศรีวิชัย โดยส่วนใหญ่แล้วมโนราห์จะได้รับอิทธิพลจากละครในเรื่องพระสุทนมโนราห์ ละครชาตรี ซึ่งมีคำเรียกว่ามโนราห์ แต่ทางภาคใต้จะเรียกว่า ‘’โนรา’’ จากการสันนิษฐานมีประวัติ มีการพัฒนามาโดยเรื่อยๆไม่ว่าจะเป็นท่ารำ หรือเครื่องประดับเครื่องแต่งกายในการสวมใส่ จนเดิมทีสมัยก่อนมโนราห์จำรำเฉพาะผู้ชาย แต่งกายจะไม่มีมากมายมีการพัฒนาการเข้ามาเรื่อยๆก็จะมีผู้หญิงเข้ามารำ มีเครื่องอำพรต่างๆที่เข้ามาสวมใส่เครื่องประดับต่างๆก็จะมีการพัฒนามาจนถึงปัจจุบัน

มโนราห์กับโขนมีลักษณะที่แตกต่างกันอย่างไร

ถ้าพูดในถึงขึ้นชื่อด้วย ‘’โขน’’ ก็จะเป็นศิลปะการแสดงของวัฒนธรรมของคนไทย ของชาติไทยโดยได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียเช่นกัน จากการประดิษฐ์ทางท่ารำเสื้อผ้าอำพรหรือท่ารำ หรือ ว่าบทร้องต่างๆก็จะมีการพัฒนาอยู่เรื่อยๆ ซึ่งประเทศไทยเราเป็นประเทศที่มีความประณีตบรรจงในทุกเรื่องดังนั้นการแสดงในเรื่องของโขนนั้นเป็นศิลปะประจำชาติของไทยที่ประจักรและเป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างมาก โดยเป็นสัญลักษณ์ของไทยที่คนรู้จัก โขนนี่เป็นการแสดง เป็นละครในวังในสมัยก่อนซึ่งปัจจุบันก็มีการสืบทอดมาเรื่อยๆมีอยู่ทุกหนทุกแห่งซึ่งปัจจุบันมีการสืบทอดมาเรื่องๆแล้วได้มีการแสดงอยู่ทุกหนทุกแห่งเริ่มจากสมเด็จนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถได้โปรดปราณให้นำละครโขนหรือการแสดงต่างๆได้มาเผยแพร่ให้กับคนไทยได้รู้จักและชาวต่างชาติได้รู้จักกันนั่นเอง ในมโนราห์หรือโนราใต้นั้นเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านของภาคใต้ที่ทุกคนรู้จักได้มีการพัฒนาด้วยเช่นกัน ส่วน ความแตกต่างระหว่างโนรากับโขน ก็จะมีตั้งแต่เสื้อผ้าอาพร ในการแต่งกาย บทร้องบทเพลง เครื่องดนตรีที่มีความแตกต่างอถรรถลีลาท่าทางเป็น ลีลาท่าทางก็จะแตกต่างกันไปซึ่งจะเป็นวัฒนธรรมของภาคใต้หรืออิทธิพลที่มากฝั่งทางภาคใต้ส่วนใหญ่

มีความจำเป็นหรือไม่ที่จะต้องไหว้ครู หรือเฉพาะนักแสดงเท่านั้น

จริงๆพิธีครอบครูไหว้ครูนั้นแต่ละบ้าน แต่ละละคร หรือแต่อาจารย์ท่านนั้นก็จะมีการบอกให้ไปครอบครูซึ่งเป็นการขอขมาครูบาอาจารย์แล้วก็เป็นการรับขวัญรับพรให้ครูบาอาจารย์นั้นได้ปกปักรักษาเราตลอดไป โดยปัจจุบันนั้นมีการเปิดให้นักเรียนหรือบุคลภายนอกที่มีความสนใจหรืออยากเรียนรู้รักในขนบธรรมเนียมประเพณีไทยหรือว่าประเพณีในส่วนนี้ โดยส่วนใหญ่แล้วนักแสดงจะเข้าพิธีครอบครูแต่ถ้าเกิดว่าบางท่านที่ไม่ได้เกี่ยวข้องที่ไม่ได้อยู่ในทางด้านนาฏศิลป์หรือดนตรีไทยก็จะไม่ได้มีโอกาสได้ครอบครู แต่โดยส่วนใหญ่แล้ว 100 เปอร์เซ็นที่ นักแสดงที่มาทางด้านศิลปวัฒนธรรมด้านดนตรีไทยนาฏศิลป์ก็จะมีครูอาจารย์ ไม่ว่าจะเป็นครูอาจารย์ที่บ้านหรือของวง หรือว่าจะเป็นของโรงเรียนหรือวิทยาลัยที่จัดพิธีและเข้าพิธีกันหมดทุกคน

จำเป็นหรือไม่ที่จะต้องครอบครูก่อนที่จะมารำมโนราห์

ถ้าเป็นสมัยก่อนก่อนนั้นจำเป็น แต่ในปัจจุบันนั้นทางวัฒนธรรมเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงเปลี่ยนไปบางคนต้องเริ่มจากความชอบ ก็สามารถที่จะเรียนรู้จากเพื่อน จากยูทูบ จากคลิป ก็ศึกษาและเรียนได้หมดพอเริ่มเป็นเริ่มชอบ เริ่มรักเริ่มจะศึกษาวัฒนธรรมตรงนี้ คนเหล่านี้ก็จะศรัทธา พอพวกเขาเหล่านี้เกิดความศรัทธาขึ้นก็จะเข้าไปหาครูหรือพิธีกรรมต่างๆเหล่านี้เกิดขึ้นจะเป็นขวัญและกำลังใจแล้วก็สิ่งที่ตัวเองได้ศึกษามาหรือฝึกฝนมานั้นถูกหลักประเพณีจารีตหรือเปล่า แต่สมัยก่อนนั้นเป็นไปไม่ได้เพราะสมัยก่อนนั้นลูกศิษจะต้องมีการครอบครูเพื่อที่จะรับเป็นครูเป็นศิษกันแต่ปัจจุบันนั้นจะมีการเรียนการเล่นมาก่อนแล้วเกิดใจที่รักมีความเคารพมีความศรัทธาแล้วจึงจะเข้ามาในส่วนนี้

หลังจากการครอบครูแล้วควรปฏิบัติตัวอย่างไร

หลักปฏิบัติมันจะมีก่อนการครอบครูแล้งก็หลังการครอบครูวิธีการเลือกปฏิบัตินั้นขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล เพราะบุคคลบางท่านนั้นมีความหมั่นคงมีความศรัทธาสูงถึงขั้นที่งดละสัตว์ ไม่พูดคำหยาบ ไม่ดื่มสุราเมไร ก็จะถือศิลตามปกติถึงเข้าพิธีครอบครูแล้วแต่บุคคลว่าจะถือศีล 7 วัน กี่วัน ก็แล้วแต่บุคคลหลังจากการครอบครูได้รับสิ่งศักดิ์สิต ดังนั้นพิธีกรรมหรือการกระทำนั้นขึ้นอยู่กับความถูกต้อง ตามจารีตวัฒนธรรมด้วย ขึ้นอยู่กับตัวบุคคลและความศรัทธาส่วนตรงนั้นมีความมากน้อยแค่ไหน การครอบครูของเขานั้นมีบริบทความรู้สึกหรือความเข้าใจมากน้อยเพียงใด เขาจะปฏิบัติเพียงใด ในส่วนนี้ก็ขึ้นอยู่กับครูอาจารย์จะมอบ หรือคอยสอนสั่งในส่วนนี้ด้วยว่าจะเดินทางอย่างไรและควรปฏิบัติตัวอย่างไร

การที่นักแสดงแสดงบนเวทีนั้นเป็นตัวตนของตัวเองหรือไม่

มันเป็นวัฒนธรรมความเชื่ออย่างหนึ่งและความรู้สึกส่วนบุคคล หรือการสัมผัสของนักแสดงด้วย เพราะทุกครั้งที่มีการแสดงนั้นทางศูนย์ศิลปวัฒนธรรมนั้นเราก็จะมีการยกมือไหว้ครู ไหว้สถานที่ สิ่งศักสิทธิ์ ให้การแสดงนั้นบรรลุล่วงไปด้วย เป็นที่ประจักและเป็นที่ชื่นชมกับผู้ชมทุกๆคน นั่นก็เหมือนเป็นการเรียกขวัญและกำลังใจให้กับตัวเอง เมื่อเรามีขวัญและกำลังใจให้กับตัวเองแล้วก็จะราบรื่นและแสดงได้ออกมาดีมากเพราะเราได้กำลังใจจากครูบาอาจารย์แล้ว ผู้ชมพอได้เห็นการแสดงแล้วพอได้เห็นความมีอินเนอร์หรือเป็นตัวละครนั้นสูงก็อาจจะมองว่าทำไมบุคคลนี้รำแล้วสวย ประหนึ่งเหมือนกับถอดรูปออกมาในวรรณคดีหรือว่าภาพกิจกรรมผาผนังหรือตัวละครจริงๆ จึงทำให้นักแสดงและผู้ชมเกิดรู้สึกว่ามันสวยและมันดีกับนักแสดงได้ปฏิบัติตั้งใจกับผู้ชมมองแล้วรู้สึกว่ามีอะไรแอบแฝงและรำได้สวยอะไรขนาดนี้ สิ่งเหล่านั้นมันก็เกิดจากความเชื่อส่วนบุคคล

มโนราห์

การดูแลเก็บชุดมโนราห์ควรเก็บอย่างไร

ชุดมโนราห์นั้นคล้ายกับชุดโขนหรือชุดไทยทั่วๆไปซึ่งมีการปักเย็บ แต่มโนราห์นั้นจะมีความโดดเด่นเรื่องของการร้อยลูกปัดที่มีสันสวยงาม และดังนั้นการดูแลถ้าว่าด้วยเรื่องการซักนั้นไม่ได้ในสมัยก่อนนั้นได้แค่ปัดหรือทำความสะอาดแค่ซับหรือเช็ดแล้วก็ผึ่งลมเท่านั้นเอง แต่ปัจจุบันนั้นมีการวัฒนาการปรับเปลี่ยนเสื้อผ้า เหมือนโจงที่นุ่งก็อาจจะนำเอาไปซักได้ หรือเสื้อที่ใส่ตัวข้างในก็อาจจะซักและก็ถุงเท้า ทุกอย่างก็จะมีการพัฒนาไปเรื่อยๆเหมือนสมัยก่อนถุงเท้าจะไม่มีกางเกงวอมที่เอามาใส่โจงสำเร็จรูปเดี๋ยวนี้ปัจจุบันก็นำมาพัฒนาขึ้นเรื่อยๆบางอย่างที่เห็นเหมาะสม ที่ควรที่จะซักที่เป็นของใช้ส่วนตัวก็จะนำไปซักไปเก็บได้ แต้เครื่องประดับบางอย่างที่เป็นพวกลูกปัดก็ยังต้องนำไปผึ่งลมอยู่เช่นเดิม หรือว่าเก็บเอาไว้ไม่ให้โดนแดดโดนลมมากเพราะเครื่องใช้บางอบ่างทำจากโลหะก็อาจจะทำให้ดำหรือว่าหมองคลั้มได้

วิธีการเก็บรักษาหัวเชิด

หัวเชิดนั้นเป็นเครื่องประดับที่ใส่ไว้บนศรีสระ คนไทยทางภาคใต้ครูมโนราห์หรือว่าผู้แสดงมโนราห์นั้นจะเคารพหรือว่าศรัทธาในหัวเชิดเป็นอย่างมากไม่ว่าจะเป็นการไหว้ครูของคนไทยนั้นก็จะนำหัวเชิดนั้นเป็นการครอบครูดังเชิดจะเป็นเครื่องประดับที่สูงที่สุดไม่ว่าจะเป็นก่อนการแสดงหรือว่าเสร็จสิ้นการแสดงจะมีการกราบไหว้และมีการขอขมาเสมอไป ดังนั้นการเก็บรักษาจะต้องเก็บรักษาโดยไว้ที่ที่สูงเท่านั้นไม่ว่าจะทำกิจอันใดในการแสดงทุกครั้งจะต้องมีการขอขมาและขอลาไหว้เพราะนักแสดงบางครั้งเกิดผิดพรั้งผิดพลาดประการไป คนไทยสมัยก่อนจะให้ลูกหลานที่จะมารำมราห์ใต้นั้นพอได้ฝึกได้ระดับหนึ่งแล้วพอที่จะรำเป็นมโนราห์เต็มตัวแล้วก็จะต้องมีการทำพิธีไหว้ครูและครอบครูดังเชิดจะเป็นเอกลักษณ์ที่จ้องเก็บไว้ในที่สูงที่สุด ไม่ควรนำมาทิ้งและนำมาเล่น แต่ปัจจุบันนั้นมีเชิดที่ทำไว้เพื่อที่จะทำไว้เพื่อการแสดงหรือว่าการโชว์หรือว่ากันด้วยวัฒนธรรมเชิดนั้นเป็นสิ่งที่ครูโนราหรือมโนราห์ทุกคนบูชาไว้

มโนราห์จำเป็นหรือไม่ที่จะต้องมีครูหรือต้องครอบครูมาก่อน

สมัยโบราณสมัยก่อนก็จะเป็นลูกหลานหรือครอบที่มีการแสดงมโนราห์อยู่แล้วกว่าจะมีการฝึกฝนก็ขึ้นอยู่กับพ่อแม่สืบทอดกันมาเรื่อยๆ ดังนั้นถ้าจะรำได้จะต้องมีใจที่รักเป็นอย่างมากเพราะการฝึกฝนที่จะมารำมโนราห์ได้นั้นมันเป็นทักษะค่อนข้างที่จะสูงที่จะมานำเสนอการแสดงได้ในแต่ละครั้งปัจจุบันก็จะมีการเปิดการเรียนการสอนวิทยาลัยนาฏศิลป์หรืออครูอาจารย์ที่สอนพิเศษ ถ้าเปรียบเทียบจากสมัยก่อนและปัจจุบันสมัยก่อนก็อาจจะเป็นกลุ่มของวงละคร วงมโนราห์ของบ้านนั้นๆจังหวัดนั้นๆเพราะครูแต่ละท่านจะมีวิธีการสอนการขับร้องที่มีความแตกต่างกันไป แต่ปัจจุบันที่อยู่ในวิทยาลัยนาฏศิลป์ก็จะเป็นพื้นฐานของการแสดงเอกลักษณ์ของภาคใต้ ดังนั้นใครที่จะสนใจหรือชอบและรักในการแสดงไม่ว่าจะเป็นภาคใดภาคหนึ่งก็สามารถที่จะเล่าเรียนได้และฝึกฝนได้ แต่การครอบครูนั้นขึ้นอยู่กับความศรัทธาและอยากจะให้ครูบาอาจารย์ได้ปกปักรักษาดูแลการแสดงในทุกครั้งที่แสดง